Değer Artış Payı (Rant Vergisi),
DEĞER ARTIŞ PAYI (RANT VERGİSİ) NEDİR?
Değer artış payı, taşınmazı etkileyen herhangi bir imar değişikliğinden kaynaklanan, gayrimenkulün eski değeri ile yeni değeri arasında olan artıştır. Eski ve yeni değer arasındaki artış, rant vergisi olarak mal sahibine yansıtılmaktadır.
Devletin yaptığı imar değişikliğinde, değer artış payı %40 ile %60 arasında; vatandaşın kendisinin yaptığı değişiklikler sonucunda değer artış payı %80 ile %100 arasında belirlenmektedir.
DEĞER ARTIŞ PAYI (RANT VERGİSİ) NASIL BELİRLENİR?
İmar planı değişikliği ile taşınmazda meydana gelen değer artışının tespitinin yapılması gerekmektedir. Değer artış payının tespit süreci;
Değer artış payının tespitini Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilmiş, lisanslı uzman kişiler tarafından, plan değişikliği raporu hazırlanır. Değer Artış Payı veya Rant Vergisi, SPK tarafından lisanslı çalışanlara sahip olan Ege Değerleme şirketi, doğru ve objektif şekilde raporlar hazırlamaktadır.
İdarece oluşturulacak değer tespit komisyonu, plan değişiklik raporunu inceleyerek, raporda belirtilen, mer-i plan koşullarındaki değer ile değişiklik yapıldıktan sonra, değer tespiti yapılması sonucunda değer artış payı, belirlenen yeni değerden az olmamasına dikkat edilerek, artış payı tespit edilmelidir.
DEĞER ARTIŞ PAYININ (RANT VERGİSİ) ÖDENMESİ NE ZAMAN OLMALIDIR?
Taşınmaz malikleri tarafından ödenen değer atış payı, ruhsat aşamasında ödenmesi gerekmektedir. Ruhsat aşamasında ödenemeyen rant vergisi, en geç taşınmazın ilk satışta, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Muhasebe birim hesabına ödenmesi gerekmektedir.
Değer artış payı, ödenmeden satış izni verilmeyeceğinden ve yapı ruhsatı düzenlenemeyeceğinden, ruhsat aşamasından rant vergisinin ödenmesi gerekmektedir. Emsal, inşaat alanı, yapı yüksekliği ve kullanım amacı değiştirilmemek kaydıyla yapılacak ruhsat tadilatları hariç, ruhsat tadilatlarında değer artış payının da ödenmesi gerekmektedir.
Değer artış payının ödenmesinden sonra, yapı ruhsatı alınmadan önce imar değişikliği ile artan değer hesaplanmaktadır. İmar planında yeniden değişiklik yapıldığı durumda bu değişikliği kesinleşmesinden sonra, plan değişikliğinin yapılış gerekçeleri dikkate alınarak, değerinde azalış olduğunun tespiti halinde, değer artış payı ödeme tarihinden itibaren idarece yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan tutar, faizsiz olarak ilgilinin talebi üzerine, bir yıl içinde değer artış payı bedelinin aktarıldığı idareler tarafından iade edilir.
HANGİ DURUMLARDA DEĞER ARTIŞ PAYI HESAPLANMAZ?
Değer artış payı şu gibi durumlarda;
- 16/5/2012 tarihli ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamındaki alanlarda; Riskli alanlardan, rezerv yapı alanlarından, içerisindeki yapıların riskli yapı olarak tespit edildiği parsellerde ve riskli yapının mer-i imar planı ve plan notları ile verilmiş emsale esas inşaat alanının bir buçuk katına kadar artan kısmına ilişkin plan değişikliklerinden,
- Kamu yatırımları için ayrılan ve kamu mülkiyetindeki alanlara,
- Mazbut ve mülhak vakıflara ait alanlarda yapılacak plan veya plan değişikliklerinde,
İmar planlarında serbest (Yençok) olarak belirlenmiş yüksekliklerin 8 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen usullere göre yapılacak plan değişikliklerinde, hesaplanmaz.
